Şahmeran Efsanesi
Şahmeran efsanesi, yüzyıllardır Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde dilden dile dolaşan bir hikaye. Kimine göre adı efsane olduğu için mitolojik bir karakter olsa da kimine göre de bir zamanlar Tarsus’ta yaşamış ve insanlara ardında güzel bir hikaye bırakmış bir yaratık. Yarısı yılan olarak tasvir edilmiş bu mitolojik karakterin diğer yarısı da güzeller güzeli bir kadındır. Efsaneyi bilen insanların bir kısmı yeryüzündeki tüm yılanların Şahmeran’ dan türediğine inanır. Gelin, şahmeran efsanesini birlikte öğrenelim…
Şahmeran Farsça’dan dilimize yerleşmiştir. Kelime anlamı olarak; “mer” kelimesi Farsça’da yılan, “ar” kelimesi de çoğalma, çoğullama anlamına gelmektedir. İran- Pers mitolojisinde kelime anlamını doğrularcasına Şahmeran “yılanların anası/atası, yılanların hükümdarı” olarak tanınır. Şahmeran efsanelerinin çoğunluğunda Şahmeran dişi olarak kabul edilir ve genel olarak Tarsus, Adana dolaylarında Şahmeran tasviri evlerin duvarlarını süslemektedir.
Şahmeran Hikayesi
Şahmeran efsanesi kısaca şöyle anlatılır; zamanında Tarsus’ta fakir bir ailenin çocuğu olan Cemşab adında oduncu bir adam yaşar. Cemşab ve arkadaşları ormanda gezerken bir gün bal dolu bir mağaraya rastlar ve mağaraya girerler. Cemşab’ın arkadaşları balları topladıktan sonra Cemşab’a bir kötülük etmeyi planlayarak onu mağarada mahsur bırakıp kaçarlar. Cemşab mağarada ne yapacağını bilmez bir halde dolaşırken mağara duvarının arasından bir ışık süzüldüğünü fark eder. Işığa doğru yaklaştığında masalsı bir bahçeyle karşılaşır. Cemşab bahçeye doğru ilerlediğinde birçok yılanla ve Şahmeran’ la karşılaşır. Şahmeran yerini başkalarına söyleyeceği için Cemşab’ın mağaradan gitmesine izin vermez ve Cemşab yıllarca o bahçede yaşar.
Yıllar sonra ailesini özleyen Cemşab, bahçeden gitmek ister, geçen zamanda Şahmeran’ın güvenini kazanan Cemşab, kendisine izin verildiği için mağaradan ayrılır. Mağarayı terk etmeden önce Şahmeran’a yerini kimseye söylemeyeceğinin sözünü de verir. Cemşab mağaradan ayrıldığında Şahmeran’ı gören ilk kişi olduğundan vücudunda kırmızı pullar çıkar. Gel zaman git zaman, Cemşab kimseye Şahmeran’ın yerinden bahsetmemiştir ta ki padişahın hastalandığı duyulana kadar. Padişah yalnızca Şahmeran’ı yiyerek iyileşeceğini söyler ve Şahmeran’ı gören kişilerin vücudunda yılan derisi gibi kırmızı pullar belirdiğini bilen Vezir; padişah emriyle herkesin hamama sokulması gerektiği haberini salar. Herkes hamamda yıkanmaya başlarken sıra Cemşab’a geldiğinde vücudundaki pullar yüzünden Şahmeran’ı gördüğü anlaşılır, Şahmeran’ın yerini söylemek istemese de mecbur kalır. Şimdilerde Şahmeran Hamamı olarak anılan yerde Şahmeran bulunur ve Cemşab’ın ne kadar üzgün olduğunu görür. Şahmeran, Cemşab’a kendisini toprak kapta kaynatıp suyunu vezire içirmesini, etini padişaha yedirmesini ve kendisinin de yemesi gerektiğini söylemiştir. Şahmeran o hamamda öldürülür, suyu içen Vezir zehirlenerek ölür, Padişah sağlığına ve zindeliğine yeniden kavuşur ve Cemşab da bilgeliğinin ve akıllı oluşunun mükafatını padişahın veziri olarak alır.
Hikaye “iyilik eden iyilik bulur” mesajını verir, bir taraftan da ünlü şifacının doğuşuna tanıklık eder; Şahmeran’ın etini yiyerek bilgeliğe ulaşan Cemşab’ın Lokman Hekim olduğu rivayet edilir. Mitolojiye göre Şahmeran hamamdan ayrılırken, yılanlara önce hamama gideceğini sonra da bir düğüne katıldığını söyler. Yeryüzündeki yılanların henüz “Yılanların Anası”nın ölümünden haberleri yoktur, onu hala düğünde zannederler. Yılanlar bu durumu kıyamet gününde öğreneceklerdir. Yılanlar, davulların susması ile birlikte Şahmeran’ın öldüğünü anlayacak ve öcünü almak için yeryüzünü istila edeceklerdir.
Şahmeran Hamamı ve Duası
Şahmeran’ın öldürüldüğüne inanılan hamam, günümüzde Tarsus’un Kızılmurat Mahallesi’nde yer almaktadır. Hamam taşındaki kırmızı desenlerin, Şahmeran’ın kanından geldiğine inanılır. Şahmeran duası hikayesinde yer alan terimler; aşk, muhabbet, sevgi, nazar, rahat uykudur. Kuran’da geçmemesine rağmen İslam dinince de kabul görmüş bir duadır.
Günümüzde Şahmeran
Şahmeranın her türlü hastalığa iyi geldiğine inanılırdı. Cemşab’n günümüzde Lokman Hekim olarak anılmasının sebebi, Şahmeran’ın ölmeden önce ona yaptığı iyiliktir. Efsaneden etkilenilmiş olacak ki günümüzde tıp dünyasında kullanılan sembollerde “yılan” figürünün kullanılması Şahmeran’a bağlanmaktadır.
Şahmeran efsanesi yalnızca İran- Pers mitolojisinde değil, tüm dünyada anılmaktadır. Hakkında çeşitli filmler çevrilmiş, kitaplar yazılmış ve türkülerde yer almıştır. Anadolu’da efsaneyi bilen kişilerce çeşitli tablolarda, el işlemeleri ve dokumalarda Şahmeran figürü kullanılır ve ev dekorasyonunda kullanılır. Tekstil sektöründe de oldukça ilgi gören bir motiftir.
Mücevher firmaları da Şahmeran efsanesinden feyiz alarak; Şahmeran adı altında bir bileklik çeşidi yaratmışlardır. Yüzük ve bilekliğin birleşimi gibi görünen bir tasarımla çeşitli takılar piyasaya sunulmuştur. Yüzük kısmı ince, taşlı ya da motifli bir zincirle elin üst tarafından bileğe geçirilerek kullanılmaktadır.
Bültenimize Abone Olun!
En güncel konuları kaçırmayın.
